Porozumienie bez Przemocy (PbP, Nonviolent Communication, NVC, komunikacja empatyczna) to model komunikacji opartej o empatię i rozumienie potrzeb, opracowany przez Marshalla B. Rosenberga, psychologa klinicznego. Podejście to ma na celu budowanie porozumienia i rozwiązywanie konfliktów w sposób wolny od osądów, oskarżeń, przerzucania winy, manipulacji, przemocy. PbP  skupia się na tworzeniu głębokiego zrozumienia między ludźmi oraz wspieraniu empatii i współczucia.

„Porozumienie bez Przemocy opiera się na założeniach:

1. Wszyscy ludzie mają takie same potrzeby. Potrzeby są uniwersalne – choć w danej chwili nie wszystkie są tak samo ważne. Mamy różne sposoby (strategie) zaspokajania swoich potrzeb i tutaj pojawiają się konflikty.
2. Uczucia są informacją o zaspokojonych i niezaspokojonych potrzebach. Uczucia mogą być stymulowane przez zachowanie i słowa innych ludzi, lecz nie one są ich przyczyną.
3. Ludzie nie działają przeciwko innym, lecz dla zaspokojenia swoich potrzeb.
4. Ludzie się zmieniają.
5. Pokój i wojna rodzą się w moim sercu. Świat jest taki, jaki myślę, że jest.
6. Świat jest w obfitości – pełen sposobów na zaspokajanie potrzeb.
7. Jesteśmy współzależni – ludzie chcą współpracować.
8. Ludzie chętnie przyczyniają się do dobra innych i robią to chętnie, jeśli mają wybór i czynią to z własnej woli.
9. Ludzie mają zasoby. Czasem nie mają do nich dostępu.
10. “Nie mogę” nie istnieje. Istnieje: “nie chcę”, “jeszcze nie wiem, jak…”.
11. Odpowiadam za: swoje myśli, uczucia, szukanie sposobów na spełnianie potrzeb.
12. Zawsze mam wybór.
13. Ból jest częścią życia, cierpienie jest opcjonalne.
14. TAK i NIE mogą być początkiem dialogu.
15. Możesz mieć rację lub możesz mieć relację. Ty dokonujesz wyboru. Twoja świadomość daje ci wybór.
16. Empatia i otwartość są wyborem. Wszyscy ludzie mają zdolność do empatii, choć nie zawsze wiemy jak znaleźć do niej dostęp.

(Za: www.strefarozwoju.filomata.pl)

Jaki jest cel Porozumienia bez Przemocy?

Głównym celem Porozumienia bez Przemocy (PbP) jest budowanie głębokiego porozumienia między ludźmi oraz rozwiązywanie konfliktów w sposób pozbawiony agresji, oskarżeń czy manipulacji. Marshall B. Rosenberg, twórca PbP, wierzył, że ludzie mają naturalną zdolność do współczucia i empatii, i że PbP stanowi narzędzie, które pomaga przywrócić tę zdolność w komunikacji między ludźmi.

Konkretne cele PbP obejmują:

1. Rozumienie siebie i innych: PbP pomaga ludziom zidentyfikować swoje uczucia, potrzeby i wartości oraz otworzyć się na dostrzeżenie tych samych aspektów w każdej osobie. Działa to jako fundament dla budowania autentycznych relacji.
2. Budowanie autentycznych relacji: Rosenberg zachęcał do empatycznego słuchania i wyrażania empatii wobec siebie i innych osób. Wspierając zrozumienie uczuć i potrzeb, PbP pomaga w tworzeniu więzi między ludźmi.
3. Rozwiązywanie konfliktów: Poprzez koncentrację na konkretnych obserwacjach, uczuciach, potrzebach stron i wyrażaniu konkretnych próśb, PbP pomaga w konstruktywnym rozwiązywaniu konfliktów; PbP pokazuje transformującą moc konfliktu i daje konkretne narzędzia, by przez konflikty przechodzić z szacunkiem dla siebie i drugiej strony.
4. Rozwijanie umiejętności negocjacyjnych: PbP może być skutecznym narzędziem w negocjacjach, zarówno w sferze osobistej, jak i zawodowej. Pomaga ono w wyrażaniu swoich potrzeb, słuchaniu innych i osiąganiu porozumienia.

Ogólnie rzecz biorąc, celem Porozumienia bez Przemocy jest promowanie komunikacji opartej na szacunku, współczuciu i współpracy, co przyczynia się do budowania bardziej harmonijnych społeczeństw i relacji międzyludzkich.

Czym różni się PbP od typowego sposobu, w jaki się porozumiewamy i jaka jest rola empatii?

Rosenberg, próbując zrozumieć problemy, jakie pojawiają się w  komunikacji między ludźmi, zwrócił uwagę na jeden z najważniejszych czynników – potrzeby. Warto na potrzeby patrzeć z trzech perspektyw. Pierwsza odnosi się do komunikatu „Ja”, na który składają się pytania: „Czego mi brakuje?”, „Czego ja potrzebuję?”. Następna bierze pod uwagę komunikat „Ty”, w którym staramy się zrozumieć potrzeby drugiej osoby. Trzecia perspektywa obejmuje komunikat „My”, który scala obie perspektywy, uznając, że różne potrzeby stron są tak samo ważne. Silne EGO sprawia, że lubimy patrzeć przez pryzmat własnych potrzeb. Zdarza się, że w konflikcie za błędy obwiniamy drugą stronę, nie starając się zgłębić przyczyny problemu.  Podstawowa różnica nie wynika tylko z modelu czterech kroków i techniki. Marshall promuje empatię, dzięki której jesteśmy w stanie nie tylko usprawniać technicznie komunikację, ale przede wszystkim  rozwijać się w  relacji ze sobą i z każdym, z kim wchodzimy w kontakt. Empatia to nie: pocieszanie i doradzanie. Empatia to obecność, przestrzeń w sercu i głowie na inną perspektywę.  Pomaga zrozumieć samych siebie, uznawać, że czasem jest trudno, szukać jak być z tym, co właśnie życie nam daje. Empatia często jest mylona z sympatią lub litością. Czasem myślimy, że okażemy empatię, gdy poczujemy dokładnie to samo, co osoba, której słuchamy, gdy przyjmiemy jej punkt widzenia, zaczniemy jej żałować i obudzi się w nas chęć pomocy. Nie można być „za bardzo” empatycznym – jeśli jest się „za bardzo”, to właśnie już nie jest empatia.

Co miał na myśli Rosenberg, pisząc, że PbP to „więcej niż metoda lub język”?

„Porozumienie bez Przemocy jest w gruncie rzeczy połączeniem pewnego rodzaju duchowości i specyficznych narzędzi, których używamy do jej zamanifestowania w naszym życiu codziennym.” (Marshall B. Rosenberg)

Narzędzia PbP mają wspierać energię kontaktu i bliskości między ludźmi, która pobudzi dążenie do dbania o zaspokojenie potrzeb każdego. Prawdziwa współpraca powstaje, gdy każdy ufa, że jego potrzeby i wartości zostaną uwzględnione i zaopiekowane w pełen szacunku sposób. Marshall B. Rosenberg, twórca Porozumienia bez Przemocy (PbP), używał określenia „więcej niż metoda lub język”, aby podkreślić, że PbP to więcej niż zestaw technik czy konkretnych sposobów komunikacji. Oto kilka aspektów, które pomagają zrozumieć, co mógł mieć na myśli:

1. Filozofia życia: PbP jest nie tylko narzędziem do skutecznej komunikacji, ale także filozofią życia. Marshall Rosenberg wierzył w fundamentalną zdolność ludzi do empatii, współczucia i rozwiązania konfliktów w sposób, który sprzyja wzrostowi wszystkich zaangażowanych stron.
2. Transformacja relacji: PbP zakłada głęboką transformację relacji międzyludzkich. Nie jest jedynie techniką rozwiązywania konkretnych problemów, ale przyczynia się do tworzenia bardziej harmonijnych relacji.
3. Zmiana myślenia: PbP otwiera na zmianę sposobu myślenia i postrzegania siebie oraz innych. PbP zachęca do bardziej holistycznego spojrzenia na ludzkie doświadczenia.
4. Integracja z życiem codziennym: PbP nie jest przeznaczone tylko do stosowania w określonych sytuacjach czy kontekstach. Marshall Rosenberg zachęcał do integrowania zasad PbP z życiem codziennym, aby komunikacja oparta na empatii i zrozumieniu była naturalną częścią naszego działania.

W związku z tym stwierdzenie, że PbP to „więcej niż metoda lub język”, sugeruje, że jest to podejście holistyczne, które ma wpływ na całe życie jednostki, zmieniając nie tylko sposób komunikacji, ale również jej podstawowe wartości i podejście do relacji międzyludzkich.

W jakich obszarach życia sprawdza się  PbP?

Porozumienie bez Przemocy (PbP) znajduje zastosowanie w różnych obszarach życia, zarówno w sferze osobistej, jak i zawodowej. Oto kilka obszarów, w których PbP może być używane:

1. Rodzina: W komunikacji z członkami rodziny, PbP może pomóc w budowaniu zdrowych relacji, zrozumieniu potrzeb każdego członka rodziny i rozwiązywaniu konfliktów.
2. Edukacja: Nauczyciele mogą korzystać z PbP w relacjach z uczniami, aby lepiej zrozumieć ich uczucia i potrzeby, co może wpływać na skuteczność procesu nauczania.
3. Praca zespołowa: W środowisku zawodowym PbP może wspierać efektywną komunikację w zespołach, pomagać w radzeniu sobie z konfliktami i tworzeniu bardziej współpracującego środowiska pracy.
4. Negocjacje: PbP może być skutecznym narzędziem w negocjacjach, pomagając stronom lepiej zrozumieć swoje potrzeby i osiągnąć porozumienie bez używania agresywnych czy manipulacyjnych technik.
5. Mediacje: W sytuacjach konfliktowych PbP może być używane w ramach procesów mediacji, pomagając stronom w osiągnięciu porozumienia i znalezieniu wspólnych rozwiązań.
6. Opieka zdrowotna: W relacjach pacjent-lekarz czy w obszarze opieki zdrowotnej, PbP może pomóc w lepszym zrozumieniu emocji i potrzeb pacjenta, co wpływa na jakość opieki i budowanie zaufania.
7. Współpraca międzykulturowa: W sytuacjach, gdzie zachodzi konieczność komunikacji między różnymi kulturami, PbP może pomagać w zrozumieniu i szacunku dla różnic, co sprzyja budowaniu mostów między ludźmi.
8. Praca socjalna: W obszarze pracy socjalnej PbP może być skuteczne w budowaniu zaufania z klientami, zrozumieniu ich sytuacji oraz wspieraniu ich w poszukiwaniu rozwiązań.
9. Samorozwój: Osoby korzystające z PbP mogą stosować je w celach samorozwoju, aby lepiej zrozumieć siebie, swoje potrzeby i uczucia, co może przyczynić się do lepszych relacji z innymi i ogólnego zadowolenia z życia.
10. Samoregulacja: PbP może być stosowane do zarządzania własnymi emocjami, rozpoznawania potrzeb i efektywnego wyrażania swoich myśli, co wspiera zdrowe funkcjonowanie jednostki.